Porodične firme čine jedan od ključnih temelja svjetske ekonomije. U najrazvijenijim zemljama ostvaruju više od 50% GDP-a, stvaraju više od 60% zaposlenosti i otvaraju 75% novih radnih mjesta. Iako je u industrijskim zemljama 70 % firmi u rukama porodica, ujedno 70 % tih porodičnih firmi ne preživi transfer iz prve u drugu generaciju, dok 95 % porodičnih firmi ne nadživi treću generaciju. To je često posljedica nedostatka pripreme narednih generacija da savladaju zahtjeve proširenog poslovanja, prepoznaju sve jake strane svoje firme, a slabosti otklone u najboljoj mjeri. Slična situacija se može očekivati i sa porodičnim firmama kod nas.

Kako bi došli do ovih informacija o porodičnim firmama kod nas, Centar za edukaciju Pro Educa, sproveo je dva istraživanja o porodičnim firmama. Drugo istraživanje, na uzorku od 208 porodičnih firmi iz Republike Srpske realizovano je u periodu od 01.12.2012. do 30.01.2013.g.

“Prema rezultatima drugog istraživanja oko 80% firmi posluje manje od 20 godina. Njih 89,90% osnovane su od strane trenutnog vlasnika, 7,7% je naslijeđeno, a 1,9% kupljeno. Ovi podaci govore i o činjenici da je 74% firmi u rukama” prvog vlasnika, kod 23,6% rukovodeću ulogu ima druga generacija, a samo 1% naslijedila je i njima upravlja treća generacija vlasnika, što najdirektnije upućuje na veliki izazov generacijske tranzicije koji nas očekuje” izjavila je Jagoda Matrak, izvršna direktorica Pro Educe.

Vlasnici porodičnih firmi imaju veliko povjerenje u članove svoje porodice i u 47,6% slučajeva za važne odluke konsultuje upravo članove svoje porodice, njih 29,8% isključivo samostalno donosi odluke, a oko 20% se savjetuje sa drugim stručnim osobljem, koje spade u kategoriju tkz. “neporodičnih” menadžera. Povezano sa tim, vlasnici porodičnih firmi, njih 64,4% na visokim pozicijama nemaju praksu da zapošljavaju “neporodične” menadžere.

Veliki broj porodičnih firmi osjetilo je posljedice svjetske ekonomske krize, 89,5%, što je uzrokovalo i značajan procenat onih kojima su se prihodi smanjili, u 59,6% slučajeva. Manji broj njih, u posljednjim godinama uspio je da poveća prihode, oko 20%.

Ovo su samo neki od pokazatelja koji potvrđuju potrebu za ozbiljnim pristupom i aktivnostima u pravcu unapređenja poslovanja porodičnih firmi kod nas. Iz tog razloga Centar za edukaciju Pro Educa 15. i 16. maja će kao sljedeći korak u okviru projekta organizovati Prvi poslovni forum u BiH pod nazivom “Porodične firme – stub razvoja ekonomije”.

Porodicne firme istrazivanje – Infographic 2013